شرایط مدیریتی کارخانه جوجه کشی و فارمهای مادر مشخص کننده کیفیت واقعی جوجه یک روزه هستند. در این مقاله پس از بررسی مقدماتی کیفیت جوجه، عوامل موثر بر کیفیت جوجه در کارخانه جوجه کشی و سپس در فارم مادر را مورد بررسی قرار می دهیم.
شرایط مدیریتی کارخانه جوجه کشی و فارمهای مادر مشخص کننده کیفیت واقعی جوجه یک روزه هستند. در این مقاله پس از بررسی مقدماتی کیفیت جوجه، عوامل موثر بر کیفیت جوجه در کارخانه جوجه کشی و سپس در فارم مادر را مورد بررسی قرار می دهیم.
کیفیت جوجه چیست؟ و چطور باید در ارزیابی نتایج تولیدمان از آن استفاده کنیم؟
یکنواختی وزن، رنگــ مناسب، دهیدراته نبودن، بسته بودن ناف، چابکی، نبود نقائص فیزیکی و عفونت از مشخصات اصلی جوجه با کیفیت می باشند. با اینحال برای موفقیت در تولید باید با موارد زیر مورد بررسی قرار دهیم.
1- تعداد جوجه های تولید شده بدون توجه به قدرت زنده ماندن و کیفیت آنها.
2- تعداد جوجه های زنده در زمان در آوردن از هچر بدون توجه به کیفیت آنها.
3- تعداد جوجه های درجه یک قابل فروش( Saleable Chicks ).
4- تعداد جوجه هایی که تا 7 روز بعد از هچ زنده می مانند.
بنابراین استفاده از روشهای ارزیابی کمی و کیفی در جوجه ها برای تشخیص موفقیت هچ در کارخانه جوجه کشی الزامی به نظر میرسد .ولی برای اینکه هر دو روش ارزیابی (کمی و کیفی) معنی دار باشند،لازم است که تعریف شوند. در این مقاله سعی براین است که در مورد کیفیت جوجه توضیحاتی ارائه شود و روشهای آماری برای شمارش جوجه ها را نیز بررسی مینمائیم ، همچنین توضیح می دهیم که روشهای آماری چگونه به کیفیت جوجه و تولید و مرتبط می شوند.
تعریف کیفیت جوجه :
کیفیت خوب جوجه میتواند نزد افراد مختلف بسته به دیدگاه آنها بطور وسیعی متفاوت و دارای معنای متفاوتی باشد. بطوریکه در بررسی همزمان از دیدگاه دو مدیر کارخانه جوجه کشی همیشه اختلاف نظر هایی دیده میشود و از آنجا که قسمت اعظم تعیین کیفیت حسی میباشد لذا مدل های منطقی چندان کارساز نمیباشند.
به عنوان یک اصل که بر اساس تجربیات زیاد ثابت شده است ، هر گاه در زمان بیرون کشیدن جوجه ها از هچر مشاهده شود که جوجه ها تمیز هستند و کرک های خشک و نرم دارند و هیچگونه آلودگی بر روی بدن آنها وجود ندارد و پوسته های تخم مرغ (هچ شده و هچ نشده ) و کف سبد هچر نیزتمیز است ،هچ موفق بوده است در غیر این صورت حتی اگر تعداد جوجه ها بیشتر از حد انتظار باشد،هچ نا موفق بوده است .
سایر علایم برای ارزیابی کیفیت جوجه ها عبارتند از :
1- رنگ کرک مطابق با رنگ نژاد باشد.
2- چشمهای پرنده شفاف و براق بوده و بدنش بدون نقص و بد شکلی و غشاهای خشک شده وجود نداشته باشد.
3- در هنگام لمس بدن محکم بوده ولی نباید هیچ علامتی از ادم نشان دهد.
4- همچنین نباید استخوانها در هنگام در دست گرفتن جوجه خیلی مشخص باشد.
5- جوجه نباید در حالت غیر طبیعی آشکار نظیر نفس نفس زدن باشد.
6- جوجه نباید هیچگونه مشکلی تنفسی دیگری داشته باشد.
7- در واقع وضعیت ورفتار جوجه باید هوشیار بوده وبه محیط خود واکنش و علاقه نشان دهد.
8- چنین تعریف و توصیفی نسبتاًذهنی است و مطئمناً تولید کنندگان در همه جای جهان شایدویژگی های مختلف و متفاوتی را بررسی کنند و این موضوع به خوبی نشان دهنده وجود مشکل در اررزیابی کیفی بصورت نظری می باشد که راه را برای تعبیرهای متفاوت باز می گذارد. آیا روشهای ارزیابی و اندازه گیری دیگری که کمی تر باشند و بتوان بطور دقیق تر آنها را بکار برد وجود دارد؟
ارزیابی کمی موفقیت:
روشهای کمی بسیار سودمند هستند ولی شدیداً وابسته به این هستند که چطور موفقیت در تولید اندازه گیری شود. برای مثال میزان هچ تخم مرغها می تواند روش نسبتا خوبی برای تعیین کیفیت باشد.چون معمولا هر زمان که هچ پایین است کیفیت جوجه ها نیز خوب نیست.هنگامی که تعداد تخم مرغ های بی نطفه و همچنین میزان مرگ و میر جنینی در روزهای اولیه جوجه کشی پائین است میتوان نتیجه گرفت که تخم مرغ ها از کیفیت خوبی برخوردار بوده اند. استفاده از تخم مرغ های خوب هم معمولا منجر به میزان هچ بالا و اغلب کیفیت کیفیت بالای جوجه یک روزه می شود.
درجه بندی و شمارش جوجه ها در کارخانه جوجه کشی:
میزان بالای هچ در تخم مرغهای نطفه دار نیز می تواند نشان دهنده کیفیت خوب جوجه های یک روزه باشد ،که البته این موضوع نیز بستگی به روشهای مشخص نمودن تعداد جوجه های هچ شده دارد. البته این نیز بنوبه خود بستگی به این دارد که میزان هچ را چطور تعریف کنیم؟ یعنی برای محاسبه هچ صرفا تخم مرغ های چیده شده و جوجه های هچ شده ملاک قرار گیرند و یا اینکه با حذف آمار تخم مرغ های بی نطفه فقط از آمار تخم مرغ های بارور که شانس هچ دارند استفاده کنیم (Hatch of fertile ). که در مورد دوم با حذف تخم مرغ های بی نطفه در صد هچ بیشتر خواهد شد که این یک امر ظاهری است و بهتر است که از هر دو روش استفاده شود چون محاسبه به روش اول در اکثر کارخانجات جوجه کشی مرسوم است و محاسبه به روش دوم نیز موجب شناسایی وضعیت نطفه داری تخم مرغ ها نیز میشود .
برای نشان دادن این مطلب به مثال فرضی ارزیابی موفقیت هچ توجه کنید:
|
روش |
تعداد تخم مرغ چیده شده |
تعداد تخم مرغ بی نطفه (نور بینی) |
تعداد تخم مرغ نقل شده به هچر |
تعداد جوجه هچ شده |
در صد هچ % |
|
روش اول |
12960 |
- |
12960 |
10360 |
9/79 |
|
روش دوم |
12960 |
630 |
12330 |
10360 |
84 |
اگر چه خیلی از کارخانجات عمل نوربینی ( Candling ) را انجام نمیدهند ولی باید با نمونه گیری دقیق از تخم مرغ های هچ نشده و شکستن آنها ( Trouble Shooting ) حدود تخم مرغ های بی نطفه را مشخص کرد.
اتاق ترابل شوتینگ:
در بعضی کارخانه های جوجه کشی قدرت زنده ماندن جوجه ها ( Liveability ) نیز مد نظر قرار گرفته و به حساب می آید ،بدین ترتیب که جوجه های مرده و وازده ها( درجه 2 ) از جمع کل جوجه های هچ شده کم می شوند و سپس مورد محاسبه قرار میگیرند. علاوه بر روش های ذکر شده در برخی کارخانجات جوجه کشی ،تلفات بین راهی جوجه ها و همچنین تلفات هفته اول پرورش نیز مد نظر قرار میگیرد که این امر چندان منطقی به نظر نمیرسد.چون در این صورت، هچ بسیار کمتر از میزان هچ واقعی خواهد شد. شمارش جوجه های درجه یک و بعد از آن تعیین هچ نمودن در بسیاری از کارخانجات مرسوم است . وزن جوجه ها که معمولاً بعنوان درصدی از وزن اولیه تخم بیان می شود. نیز یک روش مناسب دیگر برای ارزیابی کیفیت است مقادیر بین 68-65 % از وزن اولیه مرغها نشان دهندة کیفیت خوب جوجه می باشد.
وزن کشی جوجه ها:
مقادیر زیر 60% که احتمالاً خیلی هم رایج است نشان دهندة دهیدراتاسیون جوجه هاست. این شکل بعلت میزان رطوبت پایین در خلال انکوباسیون یا زمان طولانی انکوباسیون بعد از هچ ایجاد شود .بطور معکوس ، جوجه هایی که بالاتر از 70% وزن اولیه تخم ها وزن دارند معمولاً از تخم مرغ هایی هستند که در شریط با رطوبت بالا جوجه کشی شده اند. با این حال اندازه جوجه ها ممکن است وابسته به مدیریت هر یک از کارخانه های جوجه کشی و وزن نهائی جوجه ها باشد. برای مثال اگر جوجه ها قرار باشد که در مزرعه ای بسیار دورتر از جوجه کشی تخلیه شوند احتمالاً باید کمی سنگینتر (با میزان آب بالاتر) از جوجه هایی باشند که حمل ونقل آنها زمان کوتاهتری را می گیرد.به همین سبب معمولا جوجه های راه دور را کمی زودتر بیرون میکشند. عضی از شرکتهای مرغ مادر در صورت که قرار باشد جوجه ها را از طریق هوایی به نقاط دور دست تر ارسال کنند حتی قبل از قرار دادن جوجه ها در کارتن، آب آشامیدنی در اختیار آنها قرار می دهند.و یا 5/. سی سی آب در زیر جلد آنها تزریق میکنند.اخیرا هم بعضی از کمپانی ها از نوعی ماده غذایی که خمیر مانند است و رطوبت مناسبی دارد ( Oasis ) استفاده میکنند بدین صورت که مقداری از این خمیر را در کنار دیواره داخلی کارتن می چسبانند و جوجه ها در بین راه از آن استفاده میکنند در این خمیر علاوه بر مواد مورد نیاز جوجه ها از مواد آنتی استرس نیز استفاده میشود.
استفاده از خمیر مخصوص برای تغذیه بین راهی جوجه ها
نوع دیگر از دان مخصوص بصورت پلت برای تغذیه بین راه جوجه ها
چطور به کیفیت خوب جوجه دست یابیم؟
صرف نظر از اینکه ما کیفیت جوجه را چطور تعریف می کنیم ، مهم است که بفهمیم چگونه قادر به دستیابی به اهداف خود هستیم. اگر بخواهیم وسیعتر صحبت کنیم باید گفت که بهترین کیفیت جوجه ناشی از عوامل مختلف است که می توان آن را به سه دسته تقسیم کرد:
1- تخم مرغ.
2- دستگاههای جوجه کشی.
3- مدیریت کارخانه جوجه کشی.
اگر بتوان به بالاترین استاندارها در این سه مورد دست یافت ، کیفیت جوجه به بالاترین میزان خود خواهد رسید. متأسفانه اگر هر یک از این سه جنبه رعایت نشود ، هم میزان هچ و هم کیفیت جوجه تحت تأثیر قرار می گیرد. همانطور که همه کارکنان جوجه کشی می دانند ، تخم مرغها بطور قابل توجهی می توانند متفاوت باشند (بدون توجه به اختلاف گوناگون ). تخم مرغهااز نظر اندازه دردرجه های متفاوت هستند ، کیفیت پوسته نیز از خیلی خوب تا خیلی بد متفاوت است. و تخم مرغ هایی هم هستند که آلوده به مدفوع و یا کثیف هستند.تخم مرغ های کثیف و آلوده موجب آلودگی هچری میشوند و در نتیجه کیفیت جوجه ها تحت تاثیر قرار میگیرد. تخم مرغهای کوچک جوجه های کوچک تولید می کنند .اگر اندازه تخم مرغ ها در یک دستگاه خیلی متفاوت باشد منجر به اختلاف شدید در اندازه گله پروش داده شده گردیده و گله ای با کیفیت پایین در زمان کشتار و تلفات بالا در زمان پروش را ایجاد می کند.
فقط تخم مرغها با کیفیت بالا در دستگاه چیده شوند:
بسیاری از مدیران مزارع بر خلاف مدیران جوجه کشی ،عقیده دارند که همه تخم مرغهای تولید شده باید بمنظور به حداکثر رساندن تولید جوجه در دستگاه خوابانده شوند. در حالیکه واقعیت درست برخلاف آن است.
ست کردن تخم مرغ در دستگاه جوجه کشی(ستر):
اگر فقط تخم مرغهای با کیفیت بالا در دستگاه چیده شوند در اینصورت بطور خودکار تولید بهبود می یابد .حتی اگر تعدادی کلی تخم مرغهای چیده شده کاهش یابد. به هر حال مدیران مزارع مرغ مادر باید بپذیرند که تعدادی از تخم مرغهای تولید شده حذفی هستند (این تعداد می تواند تعداد بسیار کمی از کل تخم مرغهای چیده را شامل شود).
نتایج انتخاب تخم مرغ ها قبل از چیده شدن از این قرار است :
1- آلودگی کمتر سینی های تخم .
2- آلودگی کمتر ستر و هچر و سالن جوجه کشی .
3- جوجه های هچ شده کیفیت بالاتری خواهند داشت.
کیفیت دستگاه جوجه کشی :
سترها و هچرها حتماً نباید برای عملکرد و کارائی ما خوب، نو و گران قیمت باشند. اما این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که ماشین های ارزان قیمت با کیقیت پائین معمولاً به خوبی ماشین های با کیفیت بالا عمل نمی کنند. مدیریت جوجه کشی و دستگاه ها یک کلید اساسی در تولید جوجه با کیفیت است یک دستگاه قدیمی ولی با نگهداری خوب به خوبی یک ماشین نو کار می کند به شرط اینکه مدیر بداند چگونه از تجهیزات بهترین استفاده را نماید.
کارخانه جوجه کشی:
رعایت برخی موارد خاص در ماشینهای قدیمی بخصوص بهداشت سخت تر می باشد. سایر مشکلات مربوط به جوجه کشی از جمله الگوهای چیدن غلط می تواند بر توزیع گرما در داخل کابین تأثیر بگذارد. بهداشت ضعیف ماشینها می تواند منجر به آلودگی تخم مرغها و جوجه ها گردد. ماشینهای تک مرحله ( Single stage )شرایط کنترل شده تری را برای مدیر کارخانه جوجه کشی فراهم می کند. این روش در مقایسه با سیستم های چند مرحله ای ( Multistage ) شرایط ایده آل تری از جوجه کشی را برای تخم مرغ هایی از انواع مختلف و با اندازه های متفاوت ایجاد می کند.
محیط جوجه کشی :
محیط جوجه کشی می تواند به چند روش میزان جوجه درآوری و کیفیت جوجه را کاهش دهد. میزان نامناسب حرارت و رطوبت ، نقاط مربوط به چیدن تخم مرغ ها و تهویه و چرخاندن غلط همگی می توانند تأثیر منفی بر تکامل جنینی بگذارند این مسائل باعث کاهش جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها می شوند. دمای بسیار پایین در دوره‌ی انکوباسیون اغلب منجر به جوجه های نوک زده مرده ( Dead in shell ) و همچنین جوجه های بزرگ (Staggering) می گردد. زمان هچ معمولاً دیر و طولانی می شود و جوجه ها به طور نرمال خشک نمی شوند .دمای بسیار بالای دوره انکوباسیون نیز می تواند منجر به مرگ جنین های نوک زده و با جوجه های هچ شده ای می شود که معمولاً کوچک و چسبنده بوده و میزان بالایی از آنها دارای ناف هایی هستند که خوب بسته نشده است. اغلب جوجه ها انگشتان بد شکل دارند.حرارت بالای تخم مرغها هم در هچر علت اصلی جوجه های حذفی بی کیفیت می باشد. اگر رطوبت خیلی پایین باشد جوجه های کوچک دهیدراته و چسبنده هستند در مقابل اگر رطوبت خیلی بالا باشد جوجه های بزرگ ، ضعیف و اغلب چسبنده هستند.خوب بسته نشدن ناف نیز یک مشکل رایج در رطوبت بالا در خلال انکوباسیون می باشد. عدم تهویه کافی ستر ، هچر یا سالن هایی که ماشین ها در آن قرار دارند می تواند منجر به ایجاد تعداد بالایی تخم مرغ های هچ نشده و جنین های غرق شده می شود (جنین های کوچک که اطراف آن را مایع احاطه کرده است).
کمبود اکسیژن و ایجاد دی اکسید کربن به علت تهویه نامناسب نیز میتواند موجبات مرگ جنین را فراهم آورد. در تخم مرغ هایی که تعداد خلل و فرج کم است نیز ممکن است ضایعه اخیر دیده شود. چرخش ناقص و یا نامناسب در دوره‌ی انکوباسیون باعث جوجه درآوری پایین شده و جوجه هایی که هم از تخم مرغ ها هچ می شوند اغلب دیر رس بوده و بعد از هچ نیز به طور نرمال خشک نمی شوند. فرآیندهای انکوباسیون نه تنها باید از نظر شرایط فیزیکی بررسی شوند بلکه باید محیطی عاری از آلودگی های میکروبی نیز فراهم آید. اهمیت بهداشت در خلال انکوباسیون به خصوص در زمان هچ نباید فراموش شود. آلودگی کیسه زرده از سبدهای غیربهداشتی هچر یک عامل مهم در کاهش قدرت زنده ماندن و کیفیت جوجه می باشد.
انتخاب بهترین تخم مرغ ها به کاهش آلودگی کمک خواهد کرد.ولی بهداشت مؤثر تخم مرغها ، ماشین ها و لوازم و تجهیزات اتاق نیز ضروری است. اگر آلودگی وجود داشته باشد. لازم است. که مشکل مشخص و نسبت به رفع اشکال اقدام گردد.
عوامل موثر بر کیفیت جوجه یکروزه در فارمهای مادر
1- مدیریتی
2- تغذیه ای
3- بیماری
مدیریت
آلودگی جوجه های یکروزه و باقیمانده کیسه زرده آنها می تواند در هچر و با تماس با سایر تخم مرغ های آلوده صورت گیرد، متأسفانه حتی تخم مرغهای گاز داده شده و شستشو شده (ضد عفونی ) نیز می توانند قبل از عملیات جوجه کشی مجددا آلوده شوند. تخم مرغهای بستری ممکن است بعد از شستشو و ضد عفونی تمیز بنظر برسند ولی شدیداً آلوده اند همه اینها اغلب منجر به تخم های انفجاری می شوند که در این حالت عفونت به سایر تخم ها و جوجه ها امتداد یافته و گسترش می یابد توجه به این عواملی نشان می دهد چطور می توان بر مشکلات غلبه کرد. بنابراین بهتر است تا آنجا که امکان دارد تخم مرغ های نامناسب برای جوجه کشی از میان تخم مرغ ها حذف شوند. این مسئله قطعا کیفیت جوجه ها را افزایش خواهد داد. چنین تخم مرغ های حذفی شامل همه تخم های بستری، سایر تخم مرغ های شدیداً آلوده و یا تخم مرغ هایی هستند که بطور غلط مورد شستشو و ضد عفونی قرار گرفته اند. تخم مرغ هایی که ترکهایی در پوسته دارند (ترک های نمایان و یا ترک های موئی)، و یا تخم مرغ های که دارای کمر هستند و یا آنهایی که سطح سنباده‌ای زبر دارند (ظاهر دانه دانه و موزائیکی) و یا سطح گچی یا روغنی دارند باید کنار گذاشته شوند. تخم های شکسته هچ نمی شوند و نباید هرگز در دستگاه چیده شوند. تخم مرغهای خیلی کوچک یا خیلی بزرگ باید برداشته و حذف شوند. این اعمال میزان اختلاف در جوجه های هچ شده و دستگاه جوجه کشی را کاهش داده و در نتیجه نا هماهنگی در اندازه پرنده ها را در زمان کشتار کاهش می دهد.
تخم مرغهای سفید، ترک‌دار، برس‌کشیده شده و مرطوب باعث انتقال‌آلودگــی سطح پوسته به داخل و انفجار داخل ماشین و آلودگــی سایر تخم مرغها شده و جوجه‌های تولیدی نیز از کیفیت‌مناسب برخوردار نخواهند بود و بسته به میزان آلودگــی طی روزهای اولیه تلف‌شده و باعث انتقال عوامل بیماری‌زا ازطریق افقی به سایر طیور گــله می‌گــردند.
بنابراین جمع‌آوری مرتب تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی، سه تا پنج نوبت‌هر روز بسته به فصل و ضدعفونی تخم‌مرغ‌های جمع‌آوری شده، حداکثر یک‌ساعت پس از جمع‌آوری، به روش‌صحیح از میزان تولید تخم مرغ‌های‌روی بستر و کثیف کاسته و در ارتقاءکیفیت جوجه موثر میباشد.
همچنین جابجایی و حمل‌ونقل تخم‌مرغ جوجه‌کشی از فارم به جوجه‌کشی‌در شرایط مناسب از ایجاد شکستگــی وترک‌های موئی در تخم مرغ پیش‌گیری‌می‌نماید. تخم مرغهای دارای ترک‌موئی به آسانی قابل تشخیص نبوده و فقط در شرایط کندلینگــ قابل تشخیص‌می‌باشند.خواباندن چنین تخم‌مرغ‌هایی در ماشین جوجه‌کشی باعث انتقال سریع عوامل میکروبی به داخل وانفجار در ماشین و عواقب بعدی ناشی‌از آن می‌گردد.
ـ نگــه‌داری تخم مرغ بسته به طول‌زمان نگــه‌داری در شرایط مناسب از نظرحرارت، رطوبت، تهویه و هم‌چنین‌نگــه‌داری تخم مرغ قبل از خواباندن به‌مدت کافی در اطاق ستر در شرایطمناسب از نظر حرارت، رطوبت، تهویه‌باعث تولید جوجه‌های یکنواخت ویکدست میشود.
ـ سن گــله مادر نیز در کیفیت جوجه‌موثر است. جوجه‌های به دست آمده ازگــله‌های مادر جوان، کوچک‌تر وضعیف‌تر بوده و مستعد دهیدراته شدن(از دست دادن آب بدن) می‌باشند،پرورش جوجه ریز احتیاج به مدیریت ورسیدگــی بیشتری دارد، ضمن توجه‌بیشتر به شرایط نگــه‌داری جوجه‌ها درجوجه‌کشی و همچنین انتقال به فارم،زمان رسیدن جوجه‌ها به آب و دان‌هرچه کوتاه‌تر باشد بهتر است. بنابراین‌باید از ارسال جوجه‌های ریز به‌فارم‌هایی که دارای بعد مسافت زیادی باجوجه‌کشی هستند خودداری شود، دراین صورت از دهیدراته شدن و نتیجتا افزایش تعداد حذفی جلوگــیری شده(پتانسیل منفی) و به پتانسیل مثبت آنهاکه بالا بودن میزان سرزندگــی آنها و رشدسریع‌تر آنها است، دست می‌یابیم.
ـ گــله‌های مادر پیر تخم مرغهای باپوسته نازک‌تری تولید می‌نمایند که ازطرفی در نگـه‌داری آنها در سردخانه و در ستر از نظر حرارت و رطوبت بایستی‌دقت بیشتری به عمل آید تا به میزان‌بیش از حد معمول آب از دست ندهند، همچنین باید نسبت به ضدعفونی هرچه‌سریع‌تر آنها در فارم اقدام شود، زیرا که نفوذ عوامل بیماری‌زا به دلیل نازکی‌پوسته به میزان بیشتر و در مدت‌کوتاه‌تری در آنها صورت می‌گــیرد،نتیجتاگــله‌های مادر پیر تولید جوجه‌های‌درشت‌تری می‌نمایند که استعداد ابتلاءبه عفونت در آنها بیشتر میباشد.
تغذیه
مدیریت صحیح گله مادر برای برقراری استاندارد بالای تغذیه أی و بهداشتی نقش بسیار مهمی برای تولید جوجه های با کیفیت دارد برای مثال کمبود یک عنصر ضروری در تخم مرغ (ویتامین ها و مواد معدنی ، اسیدهای آمنیه ) ممکن است از تکامل طبیعی جوجه جلوگیری کرده و منجر به کاهش هچ شود .بعضی کمبود ها در تخم مرغ ممکن است کشنده نباشد و اجازه حیات به جنین را تا زمان هچ بدهد. متأسفانه چنین کمبود ها یی ممکن است تأثیر سوئی بر بقای این جوجه در مزرعه در خلال هفته اول پرورش بگذارد. کمبود اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها ومواد معدنی در کیفیت تخم مرغ وجوجه یکروزه و میزان تلفات اولیه موثرمی‌باشد. کاهش میزان فسفر، افزایش‌کلسیم، عدم بالانس کلسیم و فسفر و درکمبود ویتامین باعث D3 جیره گــله مادر بد فرم شدن استخوان‌های پا، نرمی‌استخوان‌ها و نهایتافلجی و باز ماندن از رشد می‌گــردد.
کمبود ویتامین E:
در پرندگــان جوان باعث بیماری‌آنسفالومالاسی (بیماری جوجه دیوانه)میشود. ضعف عضلانی، عدم تعادل‌پیشرونده که موجب افتادن مکرر پرنده‌می‌شود، عدم تعادل اسپاسمی، برگــشتن‌سر به پشت و یا سخت‌شدگــی گــردن،فلجی، و مرگ از نشانه‌های کمبودویتامین E میباشد.
کمبود ویتامین B2ریبوفلاوین:
رشد اولیه جوجه‌ها کند است.ضعف در پردرآوری، فلجی پا،پیچ‌خوردگــی پنجه پا به طرف داخل ونشستن بر روی مفاصل خرگــوشی ازعوارض کمبود ریبوفلاوین در جوجه‌هامی‌باشد.
کمبود ویتامینB5اسیدپانتوتنیک:
باعث کوتولگــی و ضعیف شدن‌جوجه‌ها میشود.
بیماری ها
ـ ابتلاء گــله‌های مادر به بیماری‌های‌ویروسی، میکروبی و مایکوپلاسمایی درکیفیت‌جوجه یکروزه تاثیرگذار میباشد.
ـ اصولا هر نوع استرسی که به گــله واردشود از آن جمله ابتلاء به بیماری‌های‌عفونی (با انتقال عمودی و یا بدون‌انتقال عمودی) باعث افزایش Shedding(ریزش) عوامل میکروبی مهار شده،نظیر کلی‌باسیل و سالمونلا در گــله مادر وانتقال آنها به جوجه یکروزه گــشته ونهایتادر طول دوران درگــیری گــله باعوامل استرس‌زا کیفیت جوجه یکروزه‌افت نموده و میزان تلفات اولیه و تعدادجوجه‌های حذفی افزایش می‌یابد.میزان تلفات اولیه و حذفی‌ها در گــله‌گــوشتی بستگــی به چگــونگــی برخورد باگــله دارد، قرار گــرفتن جوجه یکروزه درشرایط محیطی نامناسب که یکی ازعوامل استرس‌زا میباشد، باعث تکثیرعوامل میکروبی گــشته که از طرفی باعث‌مرگــ جوجه‌های آلوده شده و از طرفی‌دیگــر باعث انتقال عوامل میکروبی به‌طیور سالم گــله می‌گــردد و نهایتاباعث‌افزایش تلفات و حذف در هفته اول و درصورت عدم بهبود شرایط، افت‌عملکرد گــله را به دنبال خواهد داشت.
ویروس‌هایی که به‌طور عمودی ازگــله مادر به جوجه منتقل می‌شوندعبارتند از:
1. ویروس کم‌خونی عفونی جوجه وCAA، ویروس آنسفالومیلیت AE،MLVویروس رئو
2. . REO ویروس‌لکوزمییلویید
1ـ ویروس CAAکم خونی‌عفونی
جنین را نمی‌کشد و در صورت‌آلودگــی گــله مادر، ویروس به جوجه‌منتقل شده جوجه‌ها پس از خارج شدن‌از تخم در عرض چند روز در اثر کم‌خونی از بین می‌روند. ژولیدگــی پرها،رنگــ پریدگــی ساق پا و خونریزی‌های‌زیر جلدی از مشخصه‌های این بیماری‌است. این بیماری مخصوص جوجه‌های‌جوان میباشد.
در صورتی که گــله‌های مادر فاقدآنتی‌بادی باشند، جوجه‌های‌نتاج آنهاحساس بوده و در صورتی که درروزهای اول زندگــی در محیط آلوده باویروس قرار گــیرند، آلوده شده و دچارتلفات می‌گــردند. بهترین شکل، وجودآنتی‌بادی علیه بیماری در گــله مادر به‌علت واکسیناسیون و یا آلودگــی باویروس فیلد در مرحله پرورش و انتقال‌آنتی‌بادی به نتایج آنهاست که باعث‌حفاظت جوجه‌های گــوشتی در سنین‌اولیه پرورش می‌گــردد.
2ـ بیماری آنسفالومیلیت(AE)
در جوجه‌های جوان باعث فلجی و لرزش در سر و بال‌ها میشود. جوجه‌هابا پاهای کشیده به پهلو می‌افتند. جوجه‌های یکروزه که از طریق تخم‌مرغ‌های آلوده به ویروس AE مبتلاشده‌اند، علائم را از روز اول نشان‌می‌دهند. علائم بیماری خیلی شبیه به‌فرم عصبی بیماری نیوکاسل است ولی‌بروز علائم عصبی در بیماری نیوکاسل‌نمی‌تواند زودتر از 4ـ3 روزگــی دیده‌شود. در ثانی ویروس بیماری نیوکاسل‌به راحتی از مغز جوجه‌های مبتلا جدامی‌شود. با وجود آنتی‌بادی در گــله مادربه علت واکسیناسیون یا آلودگــی طبیعی‌گــله در زمان پرورش و انتقال آنتی‌بادی به‌جوجه‌های یکروزه باعث حفاظت‌جوجه‌های گــوشتی می‌گــردد. لرزش در ،اثر کمبود ویتامین و Eنفوذ عوامل‌میکروبی مانند E.coli سالمونلا به مغز نیز میتواند ایجاد شود.
3ـ ویروس بیماری REO
از طریق مادر به جوجه‌های گــوشتی‌نیز منتقل میشود و باعث تورم مفاصل‌و لنگــش و همچنین باعث کاهش جذب‌مواد مغذی از روده شده و نتیجتاباعث‌کاهش و غیریکنواختی گــله می‌گــردد.
4ـ ویروس لکوزمییلویید MLV
ویروس جدیدی از خانواده ویروس‌لکوزمییلوییدها در MLV به نام Jسال‌های اخیر شناسایی و در صنعت‌مرغ مادر گــوشتی به‌طور وسیعی شایع‌شده است. این ویروس تمایل خاصی به‌سلول‌های مغز استخوان داشته و باعث‌بروز لکوز در مغز استخوان میشود.بیماری‌زایی این ویروس در مرغان‌گــوشتی متغییر است. میتواند بدون‌ایجاد تومور، مرگــ و میر و یا اثرات‌زیان‌آور در عملکرد، در گــله حضورداشته باشد و در سایر موارد تلفات‌می‌تواند 2ـ1 درصد و گــاهی به 20درصد برسد. شدت لکوزمییلوییدبستگــی به تضعیف سیستم ایمنی به‌دلیل استرس و بروز سایر بیماری‌ها از ،جمله CAAمارک، گــامبورو و سموم‌قارچی دارد. تومورها به فراوانی درسطح داخلی استخوان جناغ سینه محل‌اتصال دنده به غضروف، استخوان لگــن،فک تحتانی و استخوان جناغ ایجادمی‌شود. تومورها ممکن است به‌صورت گــره‌ای و یا منتشر و معمولاچندتایی با قوام نرم و سست و به رنگــ‌سفید مایل به زرد مشاهده شوند.
عوامل میکروبی:
عبارتند از: سالمونلا و اشرشیاکلی.عوامل فوق‌الذکر به طریق مستقیم (ازطریق مادر) و غیرمستقیم (محیط آب ودان آلوده) می‌توانند باعث آلودگــی‌جوجه شوند. در صورت انتقال عمودی جوجه‌هااز روز اول و از بدو ورود به سالن، کسل‌و پژمرده و دارای تلفات خواهند بود.کشت میکروبی از اندام‌های درونی،جوجه‌های تلف شده و بیمار نوع‌آلودگــی را نشان می‌دهد. در صورت‌انتقال افقی شروع تلفات معمولا پس ازهفته اول خواهد بود.
مایکوپلاسماها:
مایکوپلاسماگــالی سپتیکوم (MG) ومایکوپلاسما سینویه (MS) از عوامل‌بسیار تاثیرگــذار در میزان رشد جوجه‌بوده و باعث مستعد نمودن ابتلاجوجه‌ها به بیماری‌های ویروسی تنفسی‌مانند نیوکاسل، برونشیت و آنفلوآنزامی‌گــردند. مایکوپلاسماگــالی‌سپتیکوم‌باعث کاهش رشد و ایجاد ضایعه دراپی‌تلیم نای و کیسه‌های هوایی شده وزمینه را جهت عفونت‌های باکتریایی به‌خصوص اشرشیاکلی مستعد می‌نمایند.مایکوپلاسما سینوویه باعث تورم‌مفاصل، لنگــش، کاهش رشد و هم‌چنین‌آلودگــی کیسه‌های هوایی می‌گــردد.
آنتی‌بادی‌های مادری:
ایمنی مادری منتقله به جوجه‌های‌یکروزه موجب ایجاد ایمنیت و تیتریکنواخت آنتی‌بادی صرفادر مقابل‌بیماری‌هایی است که گــله مادر بر علیه‌آنها واکسینه شده است. آنتی‌بادی منتقل شده از مادر به‌جوجه بایستی به حدی باشد که بتواند تابرقراری ایمنیت از طریق واکسیناسیون‌جوجه را در مقابل عوامل بیماری‌زاحفظ نماید.جهت تدوین برنامه‌واکسیناسیون بایستی از میزان تیترآنتی‌بادی مادری و پراکندگــی تیتر وهم‌چنین وضعیت بیماری‌های شایع درمنطقه مطلع باشیم.
نتایج :
اگر چه مشخصات کیفی جوجه دارای چهارچوب مشخصی است ولی باید آن را به روش سیستماتیک با استفاده از تکنیک های گوناگون اندازه گیری کرد. با چیدن تخم مرغهایی با بالاترین درجه کیفیت در ماشینهای با کیفیت و مدیریت خوب به حداکثر رسیدن کیفیت جوجه ها حتمی است. بهتر است که کیفیت جوجه ها هم از استاندارد های کمی و هم از استاندارد های کیفی برخوردار باشد. همچنین بهتر است که قدرت زنده ماندن جوجه ها هم در کارخانه جوجه کشی و هم در مزارع پرورش جوجه بعد از یک هفته پرورش اندازه گیری شود. به منظور مطمئن شدن از تولید مؤثر جوجه ،کیفیت همه مراحل تولید باید تحت نظر قرار گرفته و در سطح بالاترین استانداردها نگه داشته شوند.